ประเภทของเครื่องเล่นสนาม

ประเภทของเครื่องเล่นสนาม

เครื่องเล่นสนามคืออุปกรณ์ที่ช่วยพัฒนาทักษะทางการเล่นของเด็กแบ่งเป็น 2 ประเภท (CPSC, 2006 และ ภรณี คุรุรัตนะ, 2535) คือ

เครื่องเล่นสนามประเภทสำเร็จรูป (Built Playing Materials) ได้แก่

1) เครื่องปีนป่าย คือ อุปกรณ์การอื่น หรือโครงปีนป่าย ได้แก่ ราวโค้ง เสารูด ราวโหน ห่วงโหน โดม ราวคู่ โดยการเลือกจะต้องคำนึงถึงขนาดของชิ้นส่วนที่ใช้หรือโหน ควรอยู่ในลักษณะที่เด็กสามารถกำได้รอบและมั่นคงไม่เล็กหรือใหญ่จนเกินไป มีขนาดระหว่าง 19-38 มิลลิเมตร ความสูงของเครื่องเล่นสำหรับเด็กเล็กไม่ควรเกิน 1.20 เมตร สำหรับเด็กโต ไม่ควรเกิน 1.80 เมตร สำหรับส่วนที่ใช้ปีนป่ายอาจทำจากเชือก เหล็ก หรือไม้ ควรมีระหว่างระหว่างขั้นบันได 23-32 เซนติเมตร โดยมียึดฐานของเครื่องเล่นติดกับพื้นสนาม

                                2) อุปกรณ์เคลื่อนไหว เป็นอปกรณ์เครื่องเล่นสนามที่บังคับให้เคลื่อนไหวจากตัวผู้เล่น ลักษณะเครื่องเล่นสนามจะต้องมีการถูกยึดฐานของเครื่องเล่น เช่น ไม้กระดก ม้าโยก เครื่องเล่นสปริง ม้าหมุน ลูกโลก เครื่องเล่นชนิดนี้จะมีส่วนที่เป็นกลไกการเคลื่อนไหว อาจทำให้เกิดการหนีบ ทับ บด หรือกระชาก ดังนั้นควรมีวัสดุปิดให้มิดชิดเพื่อไม่ให้เด็กสามารถจับต้องได้ ขนาดของมือจับควรมีขนาดที่เด็กสามารถกำได้รอบ คือ 19-38 มิลลิเมตร ถ้าเป็นไม้กระดกต้องทำมุมสูงสุดน้อยกว่า 25 องศา ถ้าเป็นม้าหมุนควรให้ระดับที่นั่งสูงจากพื้นดินไม่เกิน 1 เมตร ความสูงของที่วางเท้าต้องสูงกว่าพื้นดิน 10 เซนติเมตร ส่วนเคลื่อนไหวของเครื่องเล่นต้องสูงว่าระดับพื้นดินมากกว่า 23 เซนติเมตร ความเร็วของเครื่องเล่นต้องไม่เกิน 30 รอบต่อนาที

                                3) ชิงช้า แบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ ชิงช้าหมุนรอบแกนเดียว คือมีทิศทางในการหมุนโดยแกว่งไปมาด้านหน้าและด้านหลัง และชิงช้าหมุนรอบตัว คือมีทิศทางการหมุนรอบตัว อาจทำจากยางรถยนต์ ลักษณะการเลือกเครื่องเล่นชนิดนี้ควรเลือกการออกแบบที่ไม่เกิน 2 ที่นั่ง สำหรับโครงรองรับ 1 ช่วง ควรแยกชิงช้าออกจากเครื่องเล่นที่สามารถปีนป่ายได้ ที่นั่งของชิงช้าต้องใช้งานได้ไม่เกิน 1 คน ระยะห่างระหว่างที่นั่งกับโครงด้านข้างต้องไม่น้อยกว่า 75 เซนติเมตร และระยะห่างระหว่างที่นั่งต้องน้อยกว่า 60 เซนติเมตร ความสูงของคานรองรับด้านบนของชิงช้าถึงพื้นผิวของสนามไม่ เกิน 240 เมตร

                                4) กระดานลื่น เป็นเครื่องเล่นที่ปล่อยตัวในท่านั่งให้ไหลตามทางลง กระดานเลื่อนมีหลายรูปแบบ ได้แก่ กระดานลื่นแบบตรง กระดานลื่นเป็นคลื่น กระดานลื่นแบบวน กระดานลื่นจะมีองค์ประกอบสำญ 4 ส่วนดังนี้

                                                4.1) ทางขึ้น อาจเป็นบันไดลิง บันไดขั้นแบบลาดชัน บันไดขั้น ต้องมีความระยะห่างของแต่ละขั้นบันได 23-32 เซนติเมตร ลักษณะของราวจับเด็กจะต้องกำได้รอบ 19-38 เซนติเมตร

                                                4.2) จุดพักจะต้องไม่เป็นที่กักน้ำและมีพื้นที่เพียงพอในการเปลี่ยนจากท่ายืนเป็นท่านั่ง เพื่อเตรียมลงสู่รางลื่น โดยมีความยาวอย่างน้อย 55 เซนติเมตรและมีความกว้างของจุดพักต้องเท่ากับความกว้างของรางลื่น และต้องมีราวหรือผนังกันตกเพื่อความปลอดภัยในการเล่น

                                                4.3) รางลื่นต้องไม่มีช่องว่างระหว่างรางลื่นกับจุดพัก ความลาดชันของรางลื่นไม่ควรเกิน 30 องศา สำหรับขอบด้านข้างควรมีลักษณะโค้งมน มีความสูง 10-15 เซนติเมตร ความกว้างของรางลื่นอยู่ระหว่าง 30-40 เซนติเมตร พื้นผิวของรางรื่นจะต้องโค้งมนเรียบตลอดแนว เพื่อป้องกันการถลอกหรือการบาดเจ็บจากการกระแทกกับมุมแหลมคมที่ยื่นออกมา

                                                4.4) ปลายทางลื่นจะต้องช่วยชะลอความเร็วจากการลื่น พื้นที่ส่วนทางออกต้องขนานกับพื้น อย่างน้อย 30 เซนติเมตร ความสูงระหว่างพื้นกับทางออกประมาณ 20-40 เซนติเมตร บริเวณทางออกต้องไม่ใกล้เคียงกับเครื่องเล่นอื่น และทิศทางในการเดิน สำหรับอุโมงค์หรือท่อลอดต้องมีเส้นผ่าศูนย์กลางไม่ต่ำกว่า 60 เซนติเมตร มีช่องระบายอากาศและประตูฉุกเฉินสำหรับให้ผู้ใหญ่เข้าไปช่วยเหลือเด็กได้

                                5) เครื่องเล่นอเนกประสงค์ เป็นการนำอุปกรณ์การเล่นต่าง ๆ มาจัดรวมกันเป็นชุดเดียว ซึ่งให้พิจารณาตามลักษณะของเครื่องเล่นแต่ละชนิดที่นำมาเชื่อมต่อเข้าด้วยกัน

                เครื่องเล่นสนามประเภทประกอบขึ้นมาเอง (Handcrafted Playing Materials) ได้แก่

                                1) ท่อนไม้หัดเดินต่างระดับ ทำจากลำต้นไม้ซึ่งตัดเป็นท่อนๆ ฝังลงไปใต้ดินประมาณ 1 ฟุต มีความสูงที่ต่างระดับกัน อาจวางแบบขั้นบันได วางชิดติดกัน หรือห่างกันก็ได้ เพื่อให้เด็กได้ฝึกการทรงตัว รักษาความสมดุลในการเคลื่อนไหว

                                2) อุโมงค์มุดลอดอาจทำจากท่อซีเมนต์ ท่อนไม้ยางรถยนต์ หรือถังยางมะตอย เจาะให้ทะลุหัวท้ายฝังไว้กับผิวดิน ถ้าเป็นท่อนไม้จะใช้ก่อเป็นตัวยุคว่า สามารถทำหลักและคานรองรับด้านล่างได้ ยางรถยนต์ฝังในแนวตั้งให้ช่องมุดโผล่ขึ้นมาเหนือผิวดินอาจฝังเรียงติดกันทีละหลาย ๆ เส้นยางรถแทรกเตอร์ฝังเพียงเส้นเดียว และตกแต่งสีสันให้ดูสวยงาม

                                3) ท่อนไม้ปีนป่าย เป็นท่อนไม้ตัดตามขวางหลายๆขนาด ตกแต่งให้ปลอดภัย ไม่มีกิ่งก้านที่แหลมคม วางในแนวนอนตรงให้ดูมั่นคงแน่นหนา ให้เด็กปีนป่ายและหัดเดิน

                                4) รถจำลอง ทำจากตัวถังรถเก่า ๆ มีเบาะนั่งคนขับ พวงมาลัย ม้านั่งผู้โดยสาร ทำจากของเหลือใช้ เพื่อเป็นรถให้เด็กเล่นบทบาทสมมุติ

                                5) ทางเดินยางรถยนต์ ใช้ยางรถยนต์หลาย ๆ ขนาดมาทางสีให้สวยงาม วางในแนวนอนกับพื้นสนาม ให้เด็กใช้หัดเดิน หัดกระโดด ถ้าจะทำแบบถาวร สามารถใช้ปูนหล่อใส่ตรงกลาง

                                6) ห่วงยางห้อยโยน ทำจากยางรถยนต์ขนาดเล็ก ร้อยแขวนกับโซ่หรือเชือก แขวนได้ทั้งแนวตั้งแนวนอนยางทุกเส้นต้องเจาะรูด้านล่างไว้ระบายน้ำทิ้ง

                                7) ภูเขายางรถยนต์ ทำจากยางรถยนต์หลาย ๆ ขนาดมากองซ้อนกันขึ้นไป ตอกไม้ทำหลักยึดแถวล่างสุดไว้กับดิน เจาะรูยางแถวต่อเข้าด้วยกันแล้วร้อยด้วยเชือกไนล่อน เด็กสามารถปีนป่าย กระโดดเล่นขึ้นลงได้

                                8) ห่วงยางปีนป่าย ทำโดยฝังเสาหินลงดินประมาณ 3-4 ต้น ให้สามารถวางยางรถยนต์ตรงกลางระหว่างเสาหลักนั้นได้ เจาะเสาทุกต้น เจาะยางตรงกับรูเสาที่เจาะร้อยยางด้วยเชือกติดเสาให้แน่นหนาเป็นชั้น ๆ ยางแต่ละเส้นอาจจะห่างกัน 1-1.5 ฟุตก็ได้ หรืออาจใช้น็อตเป็นตัวยึดแทนเชือกก็ได้

                                9) บ่อทราย ควรมีขนาดกว้าง 1.50 x 1.80 เมตร มีขนาดของขอบบ่อ 12-20 เซนติเมตร อาจก่อด้วยซีเมนต์หรือเป็นท่อนไม้ก็ได้ ขอบบ่อควรสูงกว่าผิวหน้าดินประมาณ 25-30 เซนติเมตร ขุดบ่อลึกลงไปใต้ดินราว 30-60 เซนติเมตร (ทรายที่ใช้เป็นทรายทอง ทรายชายหาด ทรายร่อนละเอียด)

ที่มา : พัชรินทร์ ลิ้มสุปรียารัตน์, สภาพและปัญหาการจัดสนามเด็กเล่นในโรงเรียนอนุบาล กรุงเทพมหานคร, ครุศาสตร์มหาบัณฑิต (การสอนและเทคโนโลยีการศึกษา), จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2549